XLane-blogs

Een solipsist is iemand die gelooft dat hijzelf het enige is
dat werkelijk bestaat en dat alle andere mensen, en dingen, ja het hele
universum, alleen in zijn verbeelding bestaan en dat ze zullen verdwijnen als
hij ophoudt ze te verbeelden. Ik kan niet ontkennen dat ik deze beschouwing van de werkelijkheid zijn charmes vind hebben.

Een boek van Daniel Kahneman (Thinking, fast and slow) houdt me om veel redenen bezig, onder meer om de verbetering die hij en zijn collega Amos Tversky hebben aangebracht op theorieën over de psychologische waarde, de begeerlijkheid, van geld. Sinds de 18e eeuw wordt dit de utiliteit genoemd, het is een van de bronnen van het utilitarisme. Ook voor de economische theorie is het een belangrijke bouwsteen, waarvan Daniel Bernouilli de legger is. Hij spreekt van ‘morele verwachting’ in contrast met de wiskundige verwachtingswaarde van een uitbetaling. De verbetering van Kahneman cs heeft te maken met het inbouwen van de perceptie van verandering van rijkdom (ipv. de te verwachten rijkdom zelf). Dat leidde tot de prospecttheorie, met drie belangrijke principes:
(a) de morele verwachting is afhankelijk van de keuze van een referentiepunt of adaptatieniveau en niet van absolute waardes;
(b) bij beoordeling van de verwachte “uitbetaling” is er sprake van een verminderende gevoeligheid;
(c) een zeer sterke menselijke drijfveer is de ‘afkeer van verlies’, die in keuzesituaties, dilemma’s, kan leiden tot onverwacht, irrationeel gedrag.

Niet iedereen is blij met het bestaan van een zo geformuleerde ‘ethical calculus‘, maar mij staat vooral die keuze van een referentiepunt aan. Zo word ik weer wat meer baas in eigen verbeelding, toch een beetje solipsist.

Een 100% solipsist treedt op in onderstaand kort verhaal uit 1956 van Fredric Brown. En dan blijkt ook 100% zijn eigen adaptatieniveau te moeten hebben…

Op een dag werd Walter B. Jehovah praktiserend solipsist. In
één week tijd was zijn vrouw weggelopen met een andere man, werd hij ontslagen
uit zijn baan en had hij zijn been gebroken toen hij een zwarte kat achterna
zat om te voorkomen dat die zijn pad zou kruisen.
In het ziekenhuisbed besloot hij overal een eind aan te
maken.
Hij keek uit het raam en staarde omhoog naar de sterren en
wenste dat ze niet meer bestonden en meteen al waren ze er niet meer. Hij
wenste dat alle andere mensen weg waren en toen werd het merkwaardig stil in
het ziekenhuis, zelfs voor een ziekenhuis. Toen kwam de wereld aan de beurt en
hij zweefde in een leegte. Van zijn lichaam maakte hij zich net zo makkelijk
af, en toen nam hij ook de laatste stap door zich zelf weg te wensen.
Er gebeurde niets.
Vreemd, dacht hij – is er dan een grens aan solipsisme?
“Ja”, hoorde hij een stem zeggen. “Wie bent u?”, wilde Walter
weten.
“Ik ben degene die het universum bedacht heeft dat jij zo
juist uit de weg hebt geruimd. En nu jij mijn plaats hebt ingenomen… er klonk
een diepe zucht … kan er eindelijk een einde komen aan mijn bestaan en kan ik
in de vergetelheid raken en alles aan jou overlaten.”
“Maar hoe kan ík
dan ophouden te bestaan?” Want dat was eigenlijk mijn bedoeling, moet je weten. “Ja dat weet ik”, sprak de stem. “Je moet het net zo doen als
ik gedaan heb. Schep een universum. Wacht tot er iemand komt die echt gelooft
wat jij gelooft en alles wil wegdenken. Dan kan jij je terugtrekken en de boel
over geven. Nou, dag hoor!”.

En weg was de stem. Walter B. Jehova was alleen in de leegte
en er was maar één ding dat hij kon doen. Hij schiep hemel en aarde. Hij deed
er zeven dagen over.

Ik keek vandaag naar de documentaire van Coen Verbraak over Emile Roemer in zijn strijd om de politieke macht in het afgelopen half jaar. Ik vind dat Verbraak — als altijd — een integer verhaal heeft gemaakt. Roemer is niet zielig, wel sneu. Ik heb een traan gepinkt, half voor Roemer en half voor mijn eigen familiehistorie die zich bij het kijken opdrong. En voor de associatie met mijn grootvader.

Mijn grootouders van moeders kant waren geëngageerd lid van de SDAP tussen de oorlogen en daarna. In Nieuwe Tonge nog wel, een gereformeerd dorp op Goeree-Overflakkee. Mijn grootvader ging dood, 2 weken voor dat ik geboren werd. Gevonden aan een slootkant — rustig overleden aan een hartstilstand. Jammer dat ik hem niet heb gekend. Mijn grootmoeder overleed toen ik 5 was — ze gingen vroeg in die tijd.

Ik had wel meegekregen dat mijn grootvader prominent was in de partij, maar dat hij jarenlang wethouder was in zijn gemeente voor SDAP en PvdA en in die zin in het harnas is gestorven — dat heeft mijn moeder nooit verteld. Bizar eigenlijk. We hebben het uit haar, historisch gezien beperkte, nalatenschap van krantenknipsels moeten halen: er waren op mijn grootvaders’ begrafenis landelijke kransen en toespraken van de partij, van de VARA, van de NVV en wat al.

Bizar dat ik zo weinig weet over de “echte” geschiedenis van mijn ouders en hun ouders. Vergis je niet: ik ben vanuit trots zeer rood opgevoed (in een nabijgelegen gereformeerd dorp). Mijn ouders waren PvdA tot hun dood (en ze zijn 94 en 95 geworden!). Ze vonden het prachtig dat ik maatschappelijk succesvol werd, maar meer dan eens had ik het gesprek met mijn vader, over dat succes, waarin hij zei “Goed gedaan Cor, maar je zal toch nooit vergeten wie de klassenvijand is?”. (“Ja Pa”).

Ik blijf met vragen. Waarom is mijn grootvader geen held in de familie? Achteraf kan ik reconstrueren dat hij als SDAP’er een feitelijk Berufsverbot had op het eiland — hij was goed beschouwd boerenknecht, maar geen boer heeft hem met zijn politieke achtergrond in dienst willen nemen. Geboycot. Noodgedwongen heeft hij zijn brood als zelfstandig ondernemer, als loonteler, moeten verdienen. Economisch gezien moeilijk, en door omgeving en familie destijds waarschijnlijk onvoldoende op waarde geschat.
In de oorlog was hij zeker OK, maar niet dapper. Mijn vader zat (tamelijk slim verborgen) ondergedoken in zijn eigen huis, waar mijn grootouders logeerden. Uit angst mijn vader te verraden als de druk door de Duitsers werd opgevoerd zijn mijn grootouders naar ander onderkomen vertrokken.
Maar toch: mijn grootvader had een Working Class Hero kunnen zijn (en was het misschien wel tot aan het meest cynische couplet van Lennon: “But you’re still fucking peasants, as far as I can see. A working class hero is something to be.”).

En ja, toen zag ik vanavond Roemer in die documentaire. En ik dacht: prima vent. En daarna dacht ik: precies mijn grootvader… working class heroes to be, heeft de klassenvijand ze toch te pakken.

Marianne en ik waren 12-12-12 op een fundraise bijeenkomst van de Stichting Netwerk Kleine Projecten Bolivia. Zie http://www.snkp.nl/nederlands-index.html

Ze organiseren niet zo vaak wat, 1x per kwartaal of zo, en we gaan daar meestal heen omdat we veel houden van een paar mensen in de omgeving van de stichting. Familie en lieve vrienden, en ach het goede doel…

Vandaag speelde een singer-songwriter. Er was appeltaart en glühwein. En Arnon Grunberg las voor uit eigen werk. Hij was daar grofweg om dezelfde reden als wij, zie zijn blog http://www.arnongrunberg.com/blog/2396-tenderness.

Arnon vond het een licht surrealistische setting, en koos om die reden wellicht voor dito verhalen. Hilarische belevenissen… ruim 10 jaar geleden gebundeld in Amuse Gueule.

Een van de verhalen gaat over zijn belevenissen op Engelse les in New York, in een bont gezelschap van medeleerlingen van allerlei nationaliteiten. De didactiek is ‘We leren Engels door met elkaar te praten’. Als Nederlandse leraren ook maar iets hadden van de directiviteit van Grunbergs’ docent dan stond Nederland weer heel snel in alle top-5 lijstjes.
‘Kennen jullie mensen met ernstige ziektes?’ is een van de vragen. Een jonge vrouw uit Colombia vertelt over haar vriend die door een ongeluk geen benen meer heeft. ‘Heel goed’ zegt de docent, ‘stel een vraag over deze vriend’. Ze wijst een Koreaan aan, die na 2 minuten weet op te brengen ‘Is hij gelukkig?’ De jonge vrouw zegt dat haar vriend gelukkiger is dan vroeger omdat het leven nu veel meer voor hem betekent. Hoe Grunbergiaans wil je het hebben?

Aan het einde van zijn optreden vandaag gaf Arnon gelegenheid om vragen te stellen. Vooral de aanwezige kinderen maakten er gebruik van.
Ik was te laf of te langzaam om het te vragen. “Beste Arnon Grunberg, er schuilt een Koreaan in ieder van ons. Mag ik u daarom vragen of u gelukkig bent?” Ik hoop alsnog op een antwoord, het liefst verdeeld over de komende 4 bijeenkomsten van de Bolivia Stichting… Komt allen!

Op de TEDx van TU Delft, waar ik vandaag was, werden naast live bijdragen ook highlights op video getoond van bijdragen elders aan TED’s.

Een ervan was die met Sarah Kay. Zij is dichteres en docent ‘spoken word poetry’ in de USA. Zij vertelt onder meer hoe ze — al vanaf haar 14e! — in de Bowery Poetry Club in Manhattan wekelijks optrad met haar gedichten, in samenspraak en strijd met andere “spoken word” dichters. Denk aan de poetry slams zoals we die in NL en in Europa kennen.

Zie het optreden van Sarah via de link onderin deze bijdrage. In het eerste deel spreekt ze in gedicht “B” haar denkbeeldige dochter toe met ‘wijsheden’. Een ervan is: “… there is nothing more beautiful than the way the ocean refuses to stop kissing the shore line, no matter how many times it’s sent away“. Op You Tube staat haar bijdrage, inmiddels bijna 1 miljoen keer bekeken, met ruim 2.300 reacties die het best zijn samen te vatten met “Wow!”. Bekijk de video. Het is heftig, het is Amerikaans, maar inderdaad … het is wow!

Voor mij en Marianne zit er aan de associatie met de poetry slam een persoonlijk element vast. Onze familie zit nogal ingewikkeld in elkaar, laten we zeggen dat we kinderen tot onze familie rekenen die op een of andere manier zijn “aangespoeld”. Een er van is Kira, we kennen haar al zo’n kleine 20 jaar. Wij zijn niet haar grootouders, maar toch beschouwen we haar als een kleindochter — aangespoeld inderdaad.

We zijn ontzettend trots op haar, want Kira is zo’n “spoken word” dichter, en met succes. Al eerder was ze succesvol op diverse poetry slams, zoals Festina Lente. Dit jaar was ze de winnaar van de NK Poetry Slam. Ze mocht naar Parijs, voor de wereldkampioenschappen. Ze heeft optredens op festivals waaronder Lowlands, binnenkort op Crossing Border. En … zo juist heeft ze haar eerste bundel gepubliceerd bij uitgeverij Podium onder de titel “Finse meisjes”.

Ook van Kira zijn er video’s. Meestal onverwacht opgenomen. Daardoor volstrekt niet Amerikaans, en heel verlegen eigenlijk. Wel krachtig… en authentiek.

Het optreden van Sarah Kay staat hieronder, als je dit via een iPad leest, klik hier.

https://youtube.com/watch?v=0snNB1yS3IE%3Frel%3D0

Natuurlijk had ik eerder van Patti Smith gehoord. Podiumbeest, punkprinses, e.d. Ook wel op TV gezien. En wie kent het niet: Because the night! (in een voor mij niet geheel heldere context met Bruce Springsteen)

Vorige week zag ik haar podiumuitvoering van Gloria (oorspronkelijk Them/Van Morrison) in een programma van Leo Blokhuis en Matthijs van Nieuwkerk. Wow. Meteen tig keer teruggespoeld en afgespeeld.

Ik heb nu Outside Society gedownload. Een verzamelaar kennelijk, volgens recensies staan er alleen bekende nummers op, maar de meeste zijn voor mij nieuw. Het voelt een beetje knullig om zo laat bij de les te komen, maar de muziek is fantastisch…

En ja, Gloria en Because the night staan er ook op.

Ons mooie schip, de ms Bluebird, is eind juni in vlammen opgegaan, zie eerder bericht.

Gelukkig kan ik melden dat de bij de verzekering betrokken instanties en personen erg professioneel en adequaat hebben gehandeld. De “dagwaarde” werd op een zeer acceptabel niveau vastgesteld, en er werd niet moeilijk gedaan over bonnetjes voor de verloren gegane inventaris (toch een aanzienlijk bedrag). Eventueel gedoe met de verzekeraar van de loods werd geheel overgenomen door onze verzekeraar — Kuiper Verzekeringen uit Heerenveen. Knap werk, de brand was op 21 juni en op 14 augustus stond de uitkering van de verzekering al op onze bankrekening.

De vergoeding was voldoende om een vergelijkbaar schip te kopen, en zo waar: er was er een te koop, nog wel een zusterschip gebouwd door dezelfde werf.

Toch gaan we niet varend verder, hebben we na lange aarzeling besloten. Het beslissingsmoment waarvoor we, gegeven onze leeftijd, normaal gesproken toch over een jaar of 5 zouden komen te staan werd door de brand abrupt naar voren gehaald. Soit. We stoppen niet met onze licht avontuurlijke vakantiereizen, maar we willen dat voortaan per camper doen.

Het is nog heel vers, nog geen contract getekend, maar we zijn een traject gestart waarbij een camper voor ons wordt gebouwd, als semi-maatwerk zeg maar. Volgend jaar juni klaar. Het chassis is dat van een Mercedes Sprinter 319, de opbouw is een polyester casco dat deels nog aan onze wensen kan worden aangepast. De inbouw is volledig maatwerk, al is het aantal opties uiteraard beperkt door het feit dat we een camper willen waarmee we ook de openbare weg op mogen…

Als het allemaal door gaat, dan gaat onze nieuwe trots, de Fenix die uit de as van de Bluebird oprijst, er ongeveer zo uitzien:

21 juni 2011 was er een grote brand in de loodsen van een watersportbedrijf aan de Plattedijk te Lemmer. Het bericht was op het journaal, en ook op teletekst en nieuwssites. Toen ik het vernam dacht ik — het zal toch niet waar zijn? Er zijn daar meer watersportbedrijven… Wel waar dus. Door allerlei toeval, waaronder mijn Nieuwe ogen, stond onze Rego Pilot 42 binnen bij watersportbedrijf Tacozijl … aan die Plattedijk etc.

Ons prachtige schip ms Bluebird is bij die brand totaal verloren gegaan. Onwaarschijnlijk weinig wat er dan behalve het stalen frame over blijft van zo’n super compleet uitgerust schip — echt een crematie. Zelfs geen gouden vullingen meer te vinden.

Zie onderstaande foto’s. Ons schip lag in de spuitcabine in de meest rechtse loods…

VOOR

NA

Gelukkig hechten Marianne en ik niet erg aan “dingen”. En ook zo’n boot is maar een ding. Er zijn geen persoonlijke ongelukken gebeurd, en er waren ook nauwelijks persoonlijke zaken aan boord die niet vervangbaar zijn.

We zijn adequaat verzekerd, denken we, maar nu gaat het er natuurlijk om de “dagwaarde” vast te stellen. Dat doet een onafhankelijk expert, het is serieus de vraag of we nog financieel in staat zullen zijn een vergelijkbaar schip te kopen. We wachten af of de Bluebird als een Feniks kan verrijzen…

Ruim anderhalf jaar geleden was het al door de opticien geconstateerd: ik had behoorlijk last van “staar”, in verschillende stadia maar wel aan beide ogen. En ik kon daarna zelf wel merken dat het het afgelopen jaar niet bepaald beter was geworden.
Daarom naar de oogkliniek (Oogkliniek Heuvelrug) waar de constatering bevestigd werd. Staaroperaties waren aangewezen. Eerst het rechteroog, een week later het linkeroog. Het is nu klaar, operaties gelukt — nog wel een paar weken wachten voordat zeker is dat er geen complicaties zijn.

Mijn vader had het ook laten doen — toen het nog gevaarlijk was (echt snijden in je oog en zo). Voor zijn laconieke gevoel ging het om het ophalen van 2x een nieuw fietslampje. Zo laconiek ben ik niet… ik vond het eng.

“Staar” vind ik een naar woord, alien. Ik dacht dat het om troebel worden van je hoornvlies ging, maar het gaat om de ooglens zelf. Kort gezegd bestaat die lens uit een omhulsel, het lenszakje, en inhoud. Die inhoud wordt vanaf je 20e of zo troebel(er). Sommige mensen (ruim de helft) krijgen daar last van, zo tussen hun 50e en 70e.

De operatie benut geniale technologie. Na een voorbereiding met allerlei verdovende en pupil verwijdende chemicaliën, die worden gedruppeld, gaat de oogarts aan de slag. Hij werkt onder de microscoop. Onder je ooglid wordt een klein tunneltje gemaakt naar je ooglens, dat wil zeggen naar de inhoud van het lenszakje. Die inhoud wordt in stukjes gesneden, en vervolgens ultrasoon verkruimeld en weggezogen. Dat lenszakje is maar een paar micron dik, maar via de gemaakte opening worden de laatste restjes gestofzuigd en worden van binnenuit de ramen gelapt. Dan wordt via het tunneltje een opgevouwen kunststoflensje in het lenszakje gebracht. Eenmaal daar kan het zich als een parapluutje ontvouwen en zetten. Klaar!

Het duurt ongeveer net zo lang als het vergt om de gang van zaken op te schrijven, zo’n 10 minuten op de OK (na een klein uur druppelen). Daarna kan je zonder verband of oogkapje weg en meteen zien! Verheug je niet al te veel op de eerste dag of dagen: je pupil staat zo wijd open dat er een vliegtuig door heen kan, die druppels hebben nog hun effect, en het lensje moet zich nog echt zetten. Maar daarna… wow! Ik heb in geen 50 jaar zo goed en scherp zicht gehad.

Soms spreek ik mensen die een weblog bijhouden, op hun eigen website of die van hun bedrijf. Op mijn vraag waarom ze dat doen krijg ik eerlijke antwoorden. Ze willen vooral hun eigen gedachten vasthouden en ordenen. Maar ook foto’s, filmpjes, docjes en links handig bij elkaar zetten. Ze willen dat soms kunnen delen met anderen, ook wel om professionele of commerciële redenen.

En een enkeling hoopt op het wonder dat er zo maar een onbekend iemand langs komt bij je blog, en heel erg geïnteresseerd is in wat je te melden hebt en daar ook nog een eigen reactie aan toe voegt…

Dit is de week dat ik van 2 nieuwe ogen werd voorzien — nou ja, kunststoflensjes vanwege staar. Scherp dat ik nou toch zie! Dit lijkt een goed moment om zelf een blog te starten.

En euh, “onbekend iemand”? Met echte interesse? Je reactie is meer dan welkom.