XLane-blogs

Je kunt aan de datering van mijn blogjes zien dat ik ongeveer een jaar niets heb toegevoegd. Ik zou graag een ernstig writers’ block opvoeren, maar jammer genoeg voor het menselijk medeleven was er niets serieus aan de hand, dank je wel.

Uit dat jaar heb ik nog wel opvallende dingen overgehouden. Eén ervan is een lezing (!) van Bruce Springsteen in Austin, Texas in maart 2012. De gelegenheid is de SXSW (staat voor “South by South West”, een jaarlijks 10-daags festival / congres over en met muziek, film, interactieve media en gaming).

De gehele lezing is zeer de moeite waard, duurt een klein uur. Ik heb er een fragment uitgehaald van 6 minuten, ergens uit het midden. Zie onder voor de link.

Springsteen praat over de beïnvloeding van zijn werk, zijn inspiratiebronnen. Verrassend genoeg, in elk geval voor mij, gaat het over Eric Burdon & the Animals. Ik ben er mee opgegroeid, in mijn middelbare schooltijd en studietijd. Wie van mijn leeftijd kent niet House of the Rising Sun? Of anders: We’ve gotta get out of this place, Don’t let me be misunderstood, Bring it on home to me, It’s my life, Don’t bring me down en vele andere liedjes? Ik kan nog steeds bijna uit mijn hoofd alles meezingen…

Bruce Springsteen noemt vooral We’ve gotta get out of this place. Het gitaarrifje waar het mee begint (poom, tadahada, poom,…). Hij pelt daarna de tekst af, begeleidt zichzelf op gitaar en concludeert “that’s every song I have ever written” (including the new ones).

Iets verder in de video gaat hij nog dieper in op zijn schatplichtigheid. Hij speelt een melodie uit Don’t let me be misunderstood en laat het regelrecht overgaan in een van zijn eigen songs (ik denk Badlands), en zegt dat het precies hetzelfde rifje is, met een knipoog: “this is how succesful theft is accomplished“.

Hieronder de clip, voor iPad gebruikers: klik hier.

https://youtube.com/watch?v=FVSoilSuXO4%3Ffeature%3Dplayer_detailpage

Heeft Bruce gejat? Nee natuurlijk. Vergelijk het met Paul Verhoeven, een groot kenner van de filmgeschiedenis, die in zijn eigen films achteraf vaak kon constateren dat hij een beroemde scene, shot of cameravoering heeft “geciteerd”. Zie zijn recent verschenen boek “Volgens Verhoeven”.

Ergens in het begin van het fragment heeft Springsteen het over de “full blown class consciousness” van de Animals. Daar sprong naar mij nog wel een vonkje over (mijn vader: “zal je nooit vergeten wie de klassevijand is?”). Dat is misschien een ander artikel op deze blog waard.

Vandaag, vrijdag 5 oktober, was ik op de TEDx van TU Delft. Uitgenodigd door vrienden van de firma Hutspot — waarvoor dank.

Er waren veel goede, originele en inspirerende bijdragen van technische hotshots, bijv. over het zelfherstellende vermogen van wegenasfalt met toegevoegde ijzerdraadjes (moet je er wel elke 4 jaar een inductiecooker over heen laten rijden…), over de balans van rijdende fietsen (ook als er niemand opzit — en het heeft niets met het vliegwiel effect te maken), over het opwekken van electriciteit met vliegers, over het slim schoonmaken van door plastic vervuilde oceanen, over robots, en nog veel meer.

Te veel nerdies zagen de organisatoren wellicht niet zitten. Er waren muzikale intermezzo’s. En er waren ook bijdragen over softere onderwerpen. Op een tractor naar de Zuidpool! Waarom niet? Het was trouwens een fascinerende bijdrage van ’tractor-girl’ Manon Ossevoort die duidelijk maakte waarom ze het wél had gedaan.
Er was een bloemist uit Delft, Pim van den Akker, die “live” in zijn 18 minuten een kunstwerk maakte met bloemen en attributen, zeg maar. En en passant onthulde dat hij dyslectisch was én kleurenblind. Toch 7 boeken geschreven over zijn onderwerp, die zijn vertaald in 35 talen… Dit is zijn werkstuk (de onderkant had hij al gereed gemaakt voor het begin van zijn optreden)

Een van de wiskundemeisjes (Ionica Smeets) was er, niet zo soft. Zij maakte duidelijk dat (zelfs) een aantoonbare correlatie tussen 2 gegevensreeksen niet noodzakelijk een causaal verband onthult. Een mooi voorbeeld: al vanaf de jaren 60 is er onderzoek geweest waarin het verband gelegd wordt tussen het slapen van jonge kinderen met een lampje aan en het krijgen van bijziendheid op latere leeftijd. Empirisch onderzoek! Trouw zijn alle data verzameld en correlaties uitgerekend. Hier is onmiskenbaar een verband. Ouders! Leg uw kinderen te slapen in het donker, om te voorkomen dat…
Zelfde onderzoek, meer data en een ruimere kijk op causaliteit: het blijkt dat vooral bijziende ouders sneller geneigd zijn om een lampje te laten branden op de slaapkamer van hun jonge kinderen. En bijziendheid is een erfelijke eigenschap…

In het programma waren ook een paar video-vertoningen opgenomen van TED bijdragen van elders. Heel bijzonder was die van Sarah Kay, ook door mijn persoonlijke context — daar maak ik een apart artikel van.

Eerder meldde ik over Kalme Chaos van Sandro Veronesi, toen ik het boek voor de helft gelezen had. Die eerste helft vond ik briljant. Een toevallige, maar dramatische gebeurtenis (het redden van een vrouw van de verdrinkingsdood) valt samen met een persoonlijke gebeurtenis.

Ik schreef er dit over: Dan komt de trigger voor serieuze chaos: ongeveer tegelijkertijd aan het redden van de onbekende vrouw is Lara doodgegaan, aan een gesprongen aorta. Medische hulp mocht niet baten… het was een aangeboren afwijking, een tijdbom.
Pietro besluit om zijn dochter, Claudia, niet meer uit het oog te verliezen. Ongeveer letterlijk. Hij brengt haar naar school en wacht de eerste dag op de pauzes, en het uitgaan van de school. Samen gaan ze naar huis, ze redden zich emotioneel. De volgende dag brengt hij haar weer … en wacht. Ook nu geen terugslag, geen verdriet. Ze redden zich prima, ook al is er de vrees voor die terugslag en voor het verdriet.

Volgende dag zelfde ritueel. Dan besluit Pietro, in een subliem moment van zelfordening, dat hij dit elke dag wil. In elk geval gaat hij niet terug naar zijn werk. Zijn aanwezigheid ordent nu de omgeving.

Ik noemde Pietro de strange attractor, zoals die in de chaos-theorie wordt benoemd als wiskundig fenomeen.

In mijn vakantie las ik het boek uit. Ik blijf bij mijn oordeel dat het een zeer lezenswaardig, hier en daar briljant, boek is. Toch is het 2e deel in mijn ogen zwakker.

Pietro wordt steeds belangrijker voor het bedrijf dat hem doorbetaalt — ondanks zijn semi-permanente verblijf in het parkje bij de school van Claudia. Er is een grote fusie ophanden, en op zeker moment realiteit, en Pietro wordt gevraagd voor een topbaan, die hij weigert.

De beide CEO’s van de gefuseerde bedrijven, die onderling de macht te verdelen hebben, komen bij Pietro voor advies en toenadering. Hij laat ze in hun waarde, die tegelijkertijd betekent dat ze op hun persoonlijke afgrond afstevenen. Of liever gezegd: ze komen bij Pietro hun persoonlijk lijden uitleggen. In Pietro’s woorden: “X of Y is hier gekomen om te lijden, zoals alle anderen, want deze plek trekt pijn aan. Punt uit.” De strange attractor aan het woord…
Omdat Pietro weigert op hun toenaderingen in te gaan verliest hij onherroepelijk zijn baan.

Het boek eindigt mooi kalm. Claudia laat weten graag weer een normaal leven op te pakken, zodat ze ook niet meer gepest wordt op school. Van dat pesten wisten we niet, maar het kan ons als lezer ook niet verbazen, uiteraard. Ze gebruikt het eerder door haar vader Pietro gehanteerde palindroom om omkeerbaarheid te illustreren … en er is ananas irene… in de Nederlandse vertaling.
Uit de film haal ik de Italiaanse variant: i topi non avevano nipoti (‘de muisjes hadden nog geen kleintjes’, zou ik vertalen). Er is een clip op YouTube met het fragment over het palindroom uit het begin van de film:

<!–
WriteFlash('’);
//–>

Veronesi compliceert in de tweede helft van zijn boek nog behoorlijk. Via een tamelijk onwaarschijnlijke wending komen Pietro en de aanvankelijk onbekende vrouw die hij gered heeft met elkaar in contact. Zij blijkt tot het establishment te behoren waar ook zijn bazen bij horen. Van het contact komt het op een nacht tot een vorm van dierlijke sex die beiden eigenlijk niet willen, maar toch niet kunnen vermijden. Ook de scenes met de beide CEO’s worden regressief geduid (jager/prooi e.d.).

De chaostheorie en zijn wetten (!) — hoe onzeker makend wil je het hebben — hebben uiteindelijk schrijver Veronesi niet kunnen behoeden voor wat in mijn ogen de valkuil is: het introduceren van het noodlot, het Lot, als organiserend principe. Want het Lot verschaft orde… en dus betekenis, al is dat een schijnbetekenis.

Kennelijk is de menselijke behoefte om vast te houden aan betekenis ook voor Veronesi zo groot dat hij lot verkiest boven chaos.

Ik lees een boek van Sandro Veronesi, getiteld Kalme Chaos. Ik ben op de helft, maar ik vind het nu al een briljant boek. Prachtig verhaald en geschreven al moet ik het helaas in vertaling lezen.

Het kan bijna niet anders dan dat Veronesi zich in de chaos-theorie heeft verdiept en daar in elk geval het concept “strange attractor” heeft opgepikt. Als je een metafoor voor dit concept zou willen verzinnen dan ben je op voorhand verslagen door Veronesi. Lees het boek… (en mijn korte samenvatting van de eerste helft).

De hoofdfiguur en ik-persoon is Pietro. Hij komt in de rafelranden van een tot dan, op het oog, geordend leven terecht. Goede baan in een internationaal mediabedrijf, goede relatie met Lara. Ze zijn nog niet getrouwd, maar hebben samen dochter Claudia. En trouwplannen voor zeer binnenkort — startpunt in het boek.

Het lijkt alsof het trouwplan het geheel geordende in elkaar doet sodemieteren — mijn observatie, want het boek geeft daarvoor geen clou. Ik trek de parallel met de vlinder in het Andes gebergte die met één slagje van de fragiele vleugels bij ons een orkaan kan veroorzaken, zonder direct causaal verband.

Met Pietro gaat het goed los op het punt dat de chaos gemarkeerd moet worden. Hij en zijn broer zijn op het strand om te surfen. Een vrouw komt in de branding in nood, en in een uiterste inspanning weet Pietro haar te redden. Het is ingewikkelder dan ik hier opschrijf want de vrouw wil wellicht dood, en Pietro beleeft heftige sexuele opwinding bij het aan land brengen van de vrouw die hem later nog parten speelt (de herinnering eraan, niet de vrouw zelf).

Dan komt de trigger voor serieuze chaos: ongeveer tegelijkertijd aan het redden van de onbekende vrouw is Lara doodgegaan, aan een gesprongen aorta. Medische hulp mocht niet baten… het was een aangeboren afwijking, een tijdbom.

Pietro besluit om zijn dochter, Claudia, niet meer uit het oog te verliezen. Ongeveer letterlijk. Hij brengt haar naar school en wacht de eerste dag op de pauzes, en het uitgaan van de school. Samen gaan ze naar huis, ze redden zich emotioneel. De volgende dag brengt hij haar weer … en wacht. Ook nu geen terugslag, geen verdriet. Ze redden zich prima, ook al is er de vrees voor die terugslag en voor het verdriet.

Volgende dag zelfde ritueel. Dan besluit Pietro, in een subliem moment van zelfordening, dat hij dit elke dag wil. In elk geval gaat hij niet terug naar zijn werk. Zijn aanwezigheid ordent nu de omgeving. Het meisje dat de hond uitlaat, de kioskeigenaar die voor koffie zorgt, de wijkagent die al snel er voor zorgt dat zijn vaste parkeerplaatsje bij de school vrij blijft voor hem.

Zijn werk komt nu naar hem. Hij zit daar in zijn leaseauto met telefoon en fax, of in het parkje of in de kiosk, en ontvangt secretaresses met stukken die hij moet tekenen. Er komen collega’s hun eigen leed bij hem neerleggen. En er komen bazen die in een machtstrijd over een overname zijn verwikkeld en bij hem te biecht willen gaan, of zijn advies willen en hem zelfs een hoge baan aanbieden.

Letterlijk is Pietro de strange attractor.

Tom Jonkman van Blikstroom maakte me attent op een aantal interessante TED presentaties.

De onderstaande presentatie is van Eli Pariser op de TED van februari 2011 in Long Beach. Kort en goed verhaalt hij hoe de traditionele, menselijke, “poortwachters” (zeg maar redacties, van kranten e.d.) in de wereld van free flow of information niet zijn verdwenen, hoewel je dat mocht verwachten door de grote beloften van het Web.
Ze zijn echter vervangen door robots, gealgoritmiseerde poortwachters. De plus kant is dat een ieder op maat gesneden persoonlijke info krijgt, ook uit “algemene” zoekmachines als Google, maar de min kant is dat deze info “tailored” is, zonder dat je weet wat er toegesneden is.

Pariser pleit voor het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid door de filter-algoritme bouwers om hun algoritmes inzichtelijk te maken en voor een deel aanpasbaar. Zijn parallel met de verantwoordelijkheid die redacties van traditionele media (kranten) in 1915 genomen hebben, wereldwijd, geeft te denken. Zo is er nog wel een aantal andere cruciale momenten te benoemen…

Pariser’s schrikbeeld van de ultieme verpersoonlijking is het Web dat slechts uit 1 persoon bestaat: YOU! Goed gevoed en geïnformeerd, maar zich volkomen onbewust van alle uitgefilterde informatie waar je misschien ook wel graag kennis van had genomen.

[Klik hier als je dit leest vanaf een iPad]

<!–
WriteFlash(' ‘);
//–>